Tym wpisem kontynuuje zagadnienie, które zasygnalizowałam we wpisie Licytacje dzieł sztuki na odległość – wskazówki dla Kolekcjonerów cz. I. Link do wspomnianego wpisu znajdziesz pod tym wpisem a przed okienkiem na pozostawienie komentarza. O czym konkretnie będzie dzisiaj mowa? O rękojmi za zakupiony na odległość obiekt. Być może to właśnie Ty kupiłeś obiekt obciążony wadami i nie wiesz jakie masz prawa. Wszystkie moje przemyślenia w tym zakresie znajdziesz poniżej. Zapraszam!
Małe wyjaśnienie na początek
To co napisałam o rękojmi – w tym wpisie – dotyczy głównie sytuacji, w której po stronie kupującego jest kolekcjoner konsument. Omawiając w tekście rękojmię na linii sprzedawca (przedsiębiorca) – kupujący (przedsiębiorca) wyraźnie to wskazuję. Po tej technicznej uwadze, mogę przejść do rzeczy…
Licytacje dzieł sztuki na odległość a rękojmia
Podmioty sprzedające dzieła sztuki na odległość są odpowiedzialne względem kupującego za wady fizyczne i prawne sprzedanego obiektu. Przy zakupach w tradycyjny sposób rękojmia również działa. Regulacje zawarte w kodeksie cywilnym w zakresie rękojmi nie różnią się ze względu na sposób zakupu. Działają one także pomiędzy różnymi uczestnikami rynku sztuki, nie tylko na linii dom aukcyjny – kolekcjoner. Prawo do rękojmi przysługuje również przy sprzedaży rzeczy używanych. Jeżeli usłyszycie, że rękojmia nie obejmuje dzieł sztuki, będących już w obiegu, to jest to nie prawda.
Przykłady wad fizycznych dzieł sztuki
Wada fizyczna polega na niezgodności sprzedawanego przedmiotu z umową. Oto przykłady kiedy kupione dzieło sztuki jest niezgodne z tym pożądanym (rozważania są czysto hipotetyczne – za przykład posłuży mi obraz):
- Zakup dotyczył obrazu autora X, kolekcjoner otrzymał obraz autora Y. Najpewniej w takiej sytuacji zaszła pomyłka. Powinieneś o niej jak najszybciej powiadomić sprzedawcę. Zrób zdjęcia w celach dokumentacji. Wyślij niewłaściwy obraz na koszt sprzedawcy bądź poproś o jego odebranie.
- Obraz jest uszkodzony, o czym kupujący nie został poinformowany przed dokonaniem zakupu albo obraz uszkodził się w trakcie transportu firmy kurierskiej wybranej przez sprzedawcę.
- Obraz został wydany bez dokumentacji, np. obiecywanego przed sprzedażą certyfikatu autentyczności.
Być może przychodzi Ci do głowy sytuacja, w której kupiłeś falsyfikat. Co do tego zagadnienia i Twoich praw – odsyłam Cię tutaj: https://prawochronisztuke.pl/falsyfikat-w-kolekcji-sztuki/.
Przykłady wad prawnych dzieł sztuki
Dzieło sztuki jest obciążone wadą prawną, gdy stanowi własność osoby trzeciej albo jest obciążone prawem osoby trzeciej. Jako przykład takiego obciążenia mogę podać ustanowienie zastawu na obiekcie jako zabezpieczenie wykonania umowy. Wada prawna zachodzi także, gdy ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu dziełem wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu, np. orzeczony został przepadek dzieła sztuki na rzecz Skarbu Państwa. Takie sytuacje mogą się zdarzyć.
Uprawnienia z rękojmi za wady fizyczne
O prawach związanych z rękojmią za wady fizyczne napiszę w oparciu o sytuacje, które wskazałam powyżej (myślę, że na przykładach będzie łatwiej to zrozumieć):
W sprawie opisanej w punkcie 1 kupujący może żądać przesłania obrazu autora Y – wymiany na właściwy. Gdy po przesłaniu żądania właściwy obraz nie zostanie mu przesłany – kupujący może odstąpić od umowy.
W sprawie opisanej w punkcie 2 kupujący może żądać naprawienia obrazu, obniżenia ceny albo może odstąpić od umowy. Gdy sprzedawca podejmie się konserwacji obrazu i dostarczy obiekt po konserwacji, kupujący nie będzie miał prawa do obniżenia ceny bądź odstąpienia od umowy. Oczywiście pisząc „podejmie się konserwacji” – posługuję się skrótem myślowym. Sprzedawca powinien na swój koszt zlecić konserwację wykwalifikowanej pracowni konserwatorskiej. Może się zdarzyć tak, że konserwacja będzie niemożliwa. Wtedy kupującemu pozostanie prawo obniżenia ceny bądź odstąpienia od umowy. Gdy kupujący jest przedsiębiorcą, sprzedawca może odmówić zlecenia naprawy na jego koszt, gdy koszt okaże się nadmierny – przewyższy cenę sprzedaży.
W sprawie z punktu 3 kupujący w pierwszej kolejności powinien żądać wydania dokumentacji. Gdy nie zostanie mu ona wydana, kupujący może żądać obniżenia ceny. Jeżeli obniżenie ceny go nie satysfakcjonuje może odstąpić od umowy.
Przy żądaniu obniżenia ceny należy podać o ile żądamy obniżenia albo po prostu wskazać nową cenę dzieła po obniżce. Wybór prawa do odstąpienia niweluje prawo do obniżenia ceny. I odwrotnie. Moim zdaniem jest to jasne i nie wymaga dalszego wyjaśnienia.
Milczące uznanie racji kupującego przez sprzedawcę
Jeżeli kupujący zażądał wymiany rzeczy/ usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, określając kwotę, o którą cena ma być obniżona, a sprzedawca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że uznał żądanie za uzasadnione.
Termin na wykrycie wady
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna dzieła zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od dnia wydania dzieła kupującemu (odbioru od kuriera a nie dnia zakupu na licytacji). Termin ten jest nazywany terminem na wykrycie wady. Odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona. Przy czym maksymalnie może być ona skrócona o rok w stosunku do terminu dwuletniego. Ponadto skrócenie prawa kupującego musi być zawarte w umowie. Do skrócenia tego terminu nie może dojść poprzez jednostronne postanowienie sprzedawcy w regulaminie, na które kupujący nie ma wpływu. Upływ terminu na wykrycie wady – co do zasady upłynięcie terminu 2 lat od dnia wydania obrazu – niweluje Twoje prawa. Można powiedzieć, że je wygasza.
Termin przedawnienia uprawnień z rękojmi za wady fizyczne
Prawo kupującego do wystąpienia z roszczeniami z rękojmi przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Tutaj uwaga – jeżeli wada zostanie wykryta w pierwszym roku trwania dwuletniego terminu na wykrycie wady, to przedawnienie roszczeń kupującego upływa dopiero z tym dwuletnim terminem. Czyli de facto wydłuży się do maksymalnie 2 lat. Gdy strony skróciły termin na wykrycie wady o rok, to bieg terminu roszczeń z rękojmi musi rozpocząć się w tym skróconym terminie na wykrycie wady, nie podlega on wydłużeniu do lat 2.
Zawieszenie terminów przedawnienia
Bieg terminu do obniżenia ceny bądź odstąpienia od umowy ulega zawieszeniu, gdy kupujący w pierwszej kolejności żądał wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady. Wówczas bieg terminu na złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy bądź obniżeniu ceny rozpocznie się z chwilą bezskutecznego upływu terminów do wymiany rzeczy lub usunięcia wady.
Kiedy po upływie terminu na stwierdzenie wady fizycznej można dochodzić roszczeń?
Pomimo upływu terminu na stwierdzenie wady, kupujący może podnosić roszczenia z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił. Wówczas kupujący powinien wykazać, że sprzedawca wiedział o wadzie w chwili wydania mu obiektu i w sposób umyślny zataił przed nim tę wiedzę.
Uprawnienia z rękojmi za wady prawne
Uprawnienia z rękojmi w przypadku wad prawnych obiektu są następujące, kupujący może złożyć oświadczenie:
- o odstąpieniu od umowy albo
- o obniżeniu ceny.
Termin przedawnienia uprawnień z rękojmi za wady prawne
Czas na dochodzenie uprawnień z rękojmi za wady prawne mija z upływem roku. Termin ten należy liczyć od dnia, w którym kupujący dowiedział się o istnieniu wady. Może się tak zdarzyć, że kupujący dowie się o istnieniu wady dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej. W tym wypadku termin roczny liczy się od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne. Przy wadach prawnych nie ma terminu na wykrycie wady :-)
Jak wykonać uprawnienia z rękojmi?
Aby skorzystać z uprawnień z rękojmi należy złożyć oświadczenie sprzedającemu przed upływem wyżej wskazanych terminów. Najlepiej złożyć je w formie pisemnej. Jeżeli komunikowaliśmy się ze sprzedawcą poprzez e-mail – oświadczenie możemy wysłać mailem.
Zwolnienie od odpowiedzialności
Sprzedawca zwolniony jest od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący widział o wadzie w momencie zakupu. Jeżeli do sprzedaży dochodzi pomiędzy przedsiębiorcami mogą oni zmodyfikować odpowiedzialność sprzedającego na korzyść lub niekorzyść kupującego. Poza tym przy sprzedaży między przedsiębiorcami sprawa ma się trochę inaczej. Kupujący (przedsiębiorca) traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał obiektu zaraz po jego odebraniu (doręczeniu) i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie. A w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu.
Co zrobić gdy upłyną Ci terminy na ujawnienie wad fizycznych?
Gdy upłyną Ci terminy na dochodzenie roszczeń z rękojmi za wady fizyczne, to… Pamiętaj o prawach, które przysługują Ci na zasadach ogólnych. Są to prawa z tytułu niewykonania bądź nienależytego wykonania umowy. Opisane przeze mnie przykłady wad fizycznych również mogą być rozwiązane w ramach podstawowych uprawnień kupującego, na tzw. wyżej wskazanych zasadach ogólnych. Kupujący ma w tym zakresie prawo wyboru.
Dzieła sztuki są rzeczami wyjątkowymi, unikatowymi, dlatego jeżeli otrzymasz uszkodzony obraz artysty pod tytułem X to nie możesz żądać wymiany na obraz tego samego artysty pod tytułem Y.
W kolejnym wpisie z tego cyklu poruszę temat ochrony danych osobowych przy zakupie dzieł sztuki na odległość. Uznałam, że porcja wiedzy o rękojmi będzie wystarczająca jak na jeden wpis.
Jeżeli masz jakieś dodatkowe pytania co do rękojmi, napisz do mnie na adres e-mail: anita@kozekkapuscinska.pl lub zadzwoń pod numer: + 48 662 269 243. Możesz skontaktować się ze mną również przez formularz kontaktowy. Ponadto zapraszam Cię na mój wpis https://prawochronisztuke.pl/sponsoring-kultury/. Nie zapomnij podzielić się tym wpisem z innymi osobami.
