Jak wykazać autorstwo utworu?

Niedawno, bo pod koniec czerwca, prowadziłam warsztaty dla artystów w Warsztat Artysty w Łodzi. Swoją drogą polecam Wam to miejsce :-) Pytanie jakie padło po jego oficjalnej części: jak mam wykazać autorstwo swojego utworu skoro nie mogę go nigdzie zarejestrować? zainspirowało mnie do napisania dzisiejszego wpisu. Dzisiaj dowiesz się jak dowodowo zabezpieczyć okoliczność stworzenia przez Ciebie utworu.

Domniemanie autorstwa

Utwory nie podlegają rejestracji. Oznacza to, że aby być podmiotem praw autorskich nie musisz zgłaszać żadnych wniosków do urzędów. Nie to co w przypadku znaków towarowych :-) W prawie autorskim ochrona zaczyna się z chwilą ustalenia utworu (tj. z chwilą zakomunikowania go osobom trzecim). Natomiast za twórcę uważa się osobę, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu – tzw. domniemanie autorstwa. Domniemanie to może być obalone. Do zaprzeczenia temu domniemaniu dochodzi najczęściej na drodze postępowania sądowego.

Jak uwidocznić nazwisko na egzemplarzu utworu bądź podać do publicznej wiadomości w związku z rozpowszechnianiem utworu?

W tym zakresie należy przyjąć reguły jakie obowiązują dla danych utworów. W przypadku utworów plastycznych będzie to sygnatura na obrazie (bez znaczenia pozostaje miejsce sporządzenia sygnatury, ważne żeby nazwisko było czytelne), oznaczenia autorstwa w prezentacji dzieła w witrynie, katalogu, pod egzemplarzem utworu w formie pliku cyfrowego (zdigitalizowanego) w Internecie. Podobnie będzie z dziełami fotograficznymi. Co do utworów audiowizualnych będą to napisy na końcu utworu. Jeżeli rozpowszechniasz swój utwór anonimowo, to musisz liczyć się z tym, że to domniemanie Cię nie dotyczy. Taka sama sytuacja spotka Cię, gdy rozpowszechniasz utwór pod pseudonimem, chyba że Twój pseudonim jest powszechnie znany. Tutaj uwaga! Niektórzy autorzy publikacji na temat praw autorskich uważają, że nawet pseudonim powszechnie znany nie wystarczy. To oznacza, że wszyscy autorzy, które posługują się pseudonimem, nie mogą korzystać z domniemania autorstwa.

Co w praktyce oznacza domniemanie autorstwa?

Ułatwi Ci to sytuację, w której osoba trzecia naruszy Twoje prawa i będziesz chciał dochodzić ich ochrony przed sądem. Bowiem ciężar wykazania faktu, że to nie Ty jesteś autorem, będzie spoczywał na stronie przeciwnej.

Co zrobić gdy ktoś podszył się pod nas i oznaczył siebie jako autora, a my nie przystąpiliśmy jeszcze do rozpowszechniania naszego utworu bądź rozpowszechniliśmy je anonimowo?

Sytuacja „zabrania” praw autorskich może Cię spotkać na przykład, gdy zgłaszasz swój utworu w konkursie i do czasu jego rozstrzygnięcia nigdzie go nie prezentujesz/rozpowszechniasz. Oficjalnie dowiadujesz się, że Twój utwór nie wygrał, a za jakiś czas spotykasz się z nim pod nazwą/marką podmiotu, który organizował konkurs.

Sposoby wykazania autorstwa, innymi słowy obalenia domniemania autorstwa:

1. Sporządzenie u notariusza protokołu okazania utworu – koszt ok 200,00 zł.
2. Nadanie pocztą – nadaj egzemplarz swojego utworu pocztą na swój adres listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Przesyłkę wraz z dowodem nadania i odbioru przedstaw w sądzie. Do tego czasu jej nie otwieraj. Jeżeli stworzyliśmy rzeźbę i jest ona dużych rozmiarów, to wystarczy nadanie szkicu, na podstawie którego wykonana została rzeźba. Tak samo możemy nadać szkice pozostałych utworów plastycznych.
3. Poproś o potwierdzenie odbioru egzemplarza swojego dzieła przez osobę, u której składasz egzemplarz. Zadbaj o to, żeby przy zwrocie o przykładowej treści: Potwierdzam odebranie utworu pod tytułem X autorstwa Pana/Pani Y, miniatura w załączniku nr 1 znajdowała się data.
4. Stwórz fotograficzną dokumentację procesu twórczego i utworu – rób fotografie, pamiętaj o oznaczeniu ich daty sporządzenia.
5. Archiwizuj szkice, projekty – archiwizuj wszystkie szkice, projekty, pliki cyfrowe, najlepiej, jak w przypadku punktu powyżej, oznaczaj je datą.
6. Świadkowie, przesłuchanie twórcy – powołaj na świadków osoby, które zapoznałeś ze swoim utworem.

Im więcej dowodów tym lepiej, wybierz te które najbardziej Ci odpowiadają. Zastanów się, które z nich w Twojej sytuacji zabezpieczą Cię na przyszłość.

I tym razem zapraszam Cię do zadawania pytań w komentarzach. Mam nadzieję, że ten krótki wpis, wyjaśnił Ci jak zadbać o wykazanie prawa do autorstwa :-)