W związku z wprowadzeniem stanu epidemii i licznych obostrzeń, licytacje dzieł sztuki możliwe są wyłącznie na odległość – bez fizycznego udziału publiczności. Pod tym względem koronawirus zatrząsł również światem sztuk wizualnych. W tym wpisie podzielę się zebraną wiedzą na temat możliwości zakupu obiektów na odległość oraz przedstawię przysługujące licytującym prawa, przekazując kilka ważnych wskazówek. Nie ominę także kwestii bezpieczeństwa danych i odbioru wylicytowanych obiektów. Wpis kieruję do Kolekcjonerów, którzy chcą rozpocząć swoją przygodę z zakupami dzieł sztuki wykorzystując Internet i nowe technologie. Zapraszam!
Jak domy aukcyjne odnajdują się w nowej sytuacji?
Bezpośredni zakup dzieł sztuki w domach aukcyjnych podczas tradycyjnej aukcji obecnie nie jest możliwy. Domy aukcyjne zachęcają do odwiedzania ich stron internetowych, śledzenia social mediów, udostępniają swoje zasoby w katalogach online, tworzą katalogi mobilne, zapraszają do wirtualnych spacerów. Na tym jednak ich działania się nie kończą… Domy aukcyjne zachęcają swoich klientów do udziału w:
- aukcjach online poprzez ich strony internetowe i dedykowane do tego aplikacje na smartphone’y (np. Desa Unicum, Polswiss art).
- aukcjach live – udział w takiej aukcji jest możliwy poprzez zlecenie telefoniczne, zlecenie z limitem stałym, licytację online poprzez aplikację mobilną lub portale pośredniczące. Aukcja live polega na streamingu wideo (Rempex, Polswiss art, Agraart).
- zakupach w galeriach online (Art In House, Sopocki Dom Aukcyjny).
Aukcje online
Aukcja online trwa w przedziale czasowym – np. przez tydzień czy dwa. Licytuje się po zalogowaniu do nazwijmy to roboczo „Panelu Klienta” na stronie internetowej domu aukcyjnego lub jego aplikacji mobilnej pobranej na telefon. Każdy obiekt jest opisany, zawiera estymację ceny i bieżącą ofertę. Jak i informację o tym ile czasu zostało do końca licytacji.
Aukcja live
Aukcje live są prowadzone online w czasie rzeczywistym za pośrednictwem streamingu wideo. Dom aukcyjny podaje na swojej stronie www link do przekazu. W czasach epidemii aukcje tradycyjne zamienią się w aukcje online „na żywo”. W trakcie aukcji pracownicy domów aukcyjnych przyjmują zlecenia od klientów telefonicznie, a przed aukcją zlecenia z limitem stałym. Natomiast większość licytantów bierze udział poprzez aplikacje mobilne i portale pośredniczące w licytacji typu Onebid czy Artinfo.
Galeria online
W galerii online obiekty są wystawione na stronach domów aukcyjnych. Mają stałą cenę. Po kliknięciu „zakup”, „dodaj do koszyka” system przekierowuje do systemu płatności elektronicznych. Niektóre domy aukcyjne nie wymagają logowania się do ich serwisu, żeby nabyć obiekt w galerii online, tak jest na przykład w Art in house.
Wymagania dotyczące udziału w poszczególnych sposobach nabywania obiektów na odległość mogą się różnić pomiędzy domami aukcyjnymi. Każdy z nich jest niezależnym podmiotem gospodarczym i samodzielnie kształtuje prawa i obowiązki osób chcących wziąć udział w zakupie obiektów na odległość.
Kolekcjonerze – jesteś konsumentem!
Teraz nadszedł czas na konkrety związane z prawem – opisanie praw Kolekcjonerów jako użytkowników portali oraz aplikacji udostępnionych przez domy aukcyjne w celach nabywania obiektów na odległość. Skoro to domy aukcyjne wyznaczają warunki, tworzą regulaminy, które nie podlegają negocjacjom, to czy mogą to robić w sposób dowolny?
Oczywiście, że nie. Muszą przestrzegać praw kolekcjonerów.
W stosunku prawnym na linii kolekcjoner (osoba fizyczna) – dom aukcyjny, kolekcjoner ma status konsumenta. To oznacza, że przysługują mu szczególne prawa, jest bardziej chroniony niż przedsiębiorca. Tutaj mała, lecz istotna uwaga: za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (art. 22 (1) k.c.). Konsumentem jest zatem osoba fizyczna, która może prowadzić własną działalność gospodarczą. Ważne jest, aby czynności przez nią dokonywane nie miały związku z tą działalnością. Nabycie obiektu musi spełniać potrzeby własne kolekcjonera. Przy czym nie jest tutaj istotne czy kolekcjoner nabywa obiekty w celach inwestycyjnych. Cel inwestycyjny również jest traktowany jako cel własny.
Kolekcjonerze, jakie masz prawa?
Postanowienia regulaminów, na które nie miałeś wpływu, nie wiążą Cię. Ale uwaga! Dotyczy to sytuacji, gdy kształtują one Twoje prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając Twoje interesy (są to tak zwane niedozwolone postanowienia umowne). Wiążą Cię jednak postanowienia określające główne świadczenia stron, w tym cenę, jeżeli została sformułowana w sposób jednoznaczny.
Jeżeli znajdziesz w regulaminach domów aukcyjnych postanowienia, które:
- wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem Kolekcjonera za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,
- zezwalają domowi aukcyjnemu na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody Kolekcjonera,
- przyznają domowi aukcyjnemu uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji regulaminu,
- uprawniają dom aukcyjny do jednostronnej zmiany regulaminu bez ważnej przyczyny wskazanej w tym regulaminie,
- ograniczają odpowiedzialność domu aukcyjnego za obiekt,
to powinna zapalić Ci się żółta lampka, takie postanowienia kodeks cywilny traktuje jako klauzule niedozwolone.
Oczywiście, gdy wylicytujesz dzieło sztuki, przysługują Ci uprawnienia z rękojmi. Jeżeli dzieło sztuki ma wady fizyczne lub prawne, możesz złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpić od umowy. O tych uprawnieniach jak i kwestiach związanych z ochroną danych osobowych w licytacjach na odległość napiszę w następnym wpisie.
Uwagi
Moja analiza obecnych sposobów licytacji ogranicza się do naszego rodzimego rynku. Kto wie, być może w przyszłości pokuszę się o rozszerzenie mojego obszaru o rynki europejskie. Niemniej jednak polski rynek czerpie wzorce z zachodniego :-)
Licytacje na odległość – wskazówki dla Kolekcjonerów
Zanim przejdę do podsumowania, mam prośbę – czytaj regulaminy. Jeżeli są one dla Ciebie nie do przejścia, skontaktuj się ze mną. Chętnie pomogę Ci w ich zrozumieniu, podpowiem na co trzeba uważać. Ponadto odpowiem czy postanowienia w nich zawarte nie są klauzulami niedozwolonymi :-)
Jeżeli chcesz je przeczytać sam, poniżej przedstawiam Ci moją check listę, według której sprawdzam regulaminy domów aukcyjnych:
- opłaty dodatkowe – marża domu aukcyjnego, podatek od towarów i usług. Sprawdzam czy są one wliczone w cenę obiektu czy należy je dodać do ceny wylicytowanej – najczęściej należy dodać… ;-( Według mnie obciążanie kolekcjonerów opłatą z tytułu droite de suit stanowi klauzulę niedozwoloną, ale to temat na osobny wpis, który na pewno się u mnie pojawi.
- informacje o odstąpieniu od umowy i wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Od umowy możesz odstąpić w terminie 14 dni od dnia odebrania dzieła sztuki. Nie musisz podawać przyczyn.
- informacje o możliwości odbioru nabytego obiektu, ubezpieczenia transportu, jeżeli doręczenie odbędzie się przez firmę kurierską.
Plus sprawdź je pod kątem klauzul niedozwolonych, o których napisałam powyżej w „Kolekcjonerze, jakie masz prawa?”.
W kolejnym wpisie będę kontynuować temat licytacji dzieł sztuki na odległość – poruszę aspekty związane z uprawnieniami z rękojmi jak i ochroną danych osobowych.
Jeżeli masz jakieś dodatkowe pytania co do rodzajów licytacji, postanowień regulaminów, napisz do mnie na adres e-mail: anita@kozekkapuscinska.pl lub zadzwoń pod numer: + 48 662 269 243. Możesz skontaktować się ze mną również przez formularz kontaktowy. Ponadto zapraszam Cię na mój wpis o aukcji tradycyjnej: „Po raz pierwszy, po raz drugi, po raz trzeci, sprzedane!”. Nie zapomnij podzielić się tym wpisem z innymi osobami.
