Dzieła sztuki czy też autorskie prawa majątkowe twórców utworów plastycznych, w tym prawo do wykonywania prawa zależnego czy droit de suite, podlegają dziedziczeniu. Oznacza to, że spadkobierca ma prawo rozporządzania tymi prawami. Ma także prawo do pobierania wynikających z nich wierzytelności (opłat z tytułu sprzedaży praw, udzielenia licencji, droit de suite). Zanim jednak będzie mógł z tych praw skutecznie skorzystać, musi dopełnić kilku formalności. O tym, jakie to formalności i czy trzeba uiścić podatek od spadku składającego się z dzieł sztuki, dowiesz się z artykułu. Zapraszam :-)
Jak potwierdzić status spadkobiercy?
Bez względu na to czy do dziedziczenia jesteśmy powołani z testamentu, czy z ustawy, uregulowanie statusu spadkobiercy może nastąpić w dwojaki sposób:
- u notariusza,
- przed sądem.
Mała uwaga! Nabycie spadku na podstawie testamentów szczególnych (ustnego, wojskowego i podróżnego) może nastąpić wyłącznie przed sądem.
Postępowanie przed notariuszem
Notariusz ma prawo do sporządzania aktu poświadczenia dziedziczenia. W dokumencie tym notariusz urzędowo wskazuje osobę/y będącą/e spadkobiercą/ami po danym spadkodawcy. Przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz przygotuje protokół dziedziczenia. Protokół ten składa się z wszelkiej maści oświadczeń spadkobiercy/ów m.in:
- zgodnego żądania poświadczenia dziedziczenia złożonego przez osoby biorące udział w spisywaniu protokołu;
- o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi;
- o znanych testamentach spadkodawcy lub braku takich testamentów;
- oświadczenia, że w odniesieniu do spadku nie zostało uprzednio wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i nie toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku ani nie został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia;
- o obywatelstwie i miejscu zwykłego pobytu spadkodawcy w chwili śmierci;
- o tym czy były składane oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
W sytuacji gdy do sporządzenia aktu dojdzie w okresie krótszym niż 6 m-cy po śmierci spadkodawcy notariusz odbierze od spadkobierców oświadczenia o przyjęciu spadku.
Koszty potwierdzenia statusu spadkobiercy przez notariusza
Koszty czynności notarialnych określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. W przypadku nabycia spadku przez jedną osobę, przyjmując, że potwierdzenie statusu spadkobiercy następuje przed upływem 6 m-cy, koszty wyniosą:
- oświadczenie o przyjęciu spadku – 50 zł
- protokół dziedziczenia – 100 zł
- akt poświadczenia dziedziczenia – 50 zł
Do powyższych kosztów dochodzi podatek od towarów i usług w wysokości 23% oraz koszt sporządzenia wypisów dokumentów. Stawka za tę czynność wynosi 6 zł za każdą rozpoczętą stronę. Gdy spadkobierców jest dwóch lub więcej każdy z nich z osobna poniesie koszt oświadczenia o przyjęciu spadku.
Postępowanie przed sądem
Status spadkobiercy, czyli prawo do spadku, można uzyskać prawomocnym postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Postępowanie sądowe zazwyczaj prowadzi się gdy:
- spadkobiercy są skonfliktowani i nie chcą stawić się wspólnie u notariusza;
- spadkobierca/y testamentowi nie znają osób, które dziedziczyłyby z ustawy;
- spadkobiercy/om nie zależy na czasie ;-) Pisząc poważnie, preferują załatwienie sprawy w sądzie.
Postępowanie przed sądem jest niestety dłuższe niż uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza. W zakresie kosztów wszystko zależy od sytuacji. Opłata od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 100 zł. Do tego kosztu dojdzie kwota 5 zł tytułem opłaty za wpisania spadkobiercy/ów do rejestru spadku. W sytuacji w której spadkobierca dziedziczy z testamentu i nie jest w stanie wskazać kręgu osób zainteresowanych (osób, które dziedziczyłyby z ustawy), musi liczyć się z kosztami wezwania ich przez ogłoszenie w prasie.
Gdy spadkobiercy nie mogą się porozumieć co do podziału masy spadkowej, konieczne będzie złożenie do sądu wniosku o dział spadku wraz ze zniesieniem współwłasności. Opłata od takiego wniosku wynosi 1000 zł. Gdy strony jednak opracują wspólny plan podziału, opłata jest niższa – 600 zł.
Prawo do spadku a podatki
Po potwierdzeniu prawa do spadku należy pomyśleć o kwestiach podatkowych :-) Mam jednak dla Was dobre informacje :-)
Nie będę opisywała grup podatkowych, kwot wolnych od podatku oraz stawek podatku. W tym zakresie odsyłam do art. 14 ust. 3 pkt 1 do 3, art. 9 ust. 1 oraz art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. podatku od spadków i darowizn. Natomiast skupię się wyłącznie na zwolnieniach przedmiotowych i podmiotowych z perspektywy spadkobierców, którzy otrzymali w spadku m.in. dzieła sztuki czy zabytki nieruchome bądź wierzytelności z praw autorskich.
Ustawodawca zwalnia z podatku od spadku nabycie praw autorskich i praw pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych. Co ważne, zwolnieniem objęte są także wierzytelności z nabycia tych praw. Wierzytelnościami są po prostu pieniądze z tytułu eksploatacji tymi prawami, w tym droit de suite.
To nie koniec dobrych wiadomości :-) Ustawodawca od podatku zwolnił nabycie dzieł sztuki będących przedmiotem twórczości spadkodawcy.
Podobnie zwolnione są osoby, które otrzymały w spadku zabytki ruchome (w tym meble zabytkowe) i kolekcje wpisane do rejestru zabytków, a także zabytki użyczone muzeum w celach naukowych lub wystawienniczych na okres nie krótszy niż dwa lata.
Ostatnim podatkowym przywilejem związanym ze sztuką jest zwolnienie z opodatkowania nabycia w drodze dziedziczenia zabytków nieruchomych. Jednak to zwolnienie obejmuje wyłącznie osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej. Do grup tych wchodzą osoby z bliższej i dalszej rodziny (są to spokrewnieni i spowinowaceni ze spadkodawcą). Ponadto dodatkowym warunkiem jaki trzeba spełnić jest zabezpieczenie nieruchomości i konserwowanie jej.
Zapraszam do zostawiania komentarzy. Jeżeli znasz osoby, które zastanawiają się nad opisywanym przeze mnie tematem, podziel się z nimi tym wpisem. Może prawo do spadku, w którego skład wchodzą m.in. dzieła sztuki czy też prawa autorskie, przysługuje właśnie im. Zainteresowanych innym tematem spadkowym, zapraszam tutaj: https://prawochronisztuke.pl/jak-zabezpieczyc-kolekcje-dziel-sztuki-na-wypadek-smierci/.
Dla osób, które odziedziczyły dzieła sztuki, potwierdzenie prawa do spadku i ocena wartości tych dzieł może być prawdziwym wyzwaniem. Dlatego omówienie sposobów potwierdzenia prawa do spadku oraz kwestii podatku od spadku jest niezwykle ważne. Dzięki twoim wyjaśnieniom osoby w takiej sytuacji będą wiedziały, jak się do tego zabrać i unikną niepotrzebnych kłopotów prawnych i podatkowych.