Z kolekcjonowaniem dzieł sztuki wiąże się problem ich przechowywania. Dzieła sztuki nie zawsze trafiają do sal wystawowych galerii, muzeów prywatnych czy państwowych. Coraz częściej przechowuje się je w magazynach. Traktowanie sztuki jako inwestycji, możliwość dokonywania jej zakupu na całym świecie, spowodowały, że niektóre państwa stworzyły model magazynowania dzieł sztuki ze specjalnymi przywilejami podatkowymi dla ich właścicieli. O tym czym są tytułowe freeporty, jak funkcjonują, jakie niosą korzyści podatkowe dowiecie się z dzisiejszego artykułu. Na sam koniec przedstawię związane z nimi kontrowersje.
Freeporty – czym są, jak funkcjonują?
Pierwsze freeporty w Europie powstały w Genewie w I połowie XIX w. Pierwotnie służyły do przechowywania towarów bez względu na ich wartość. Ich atrakcyjność polegała na tym, że od przechowywanych w nich towarów nie płaciło się podatku celnego. Na przestrzeni lat powstały magazyny specjalizujące się w przechowywaniu dóbr luksusowych, m.im. dzieł sztuki, unikatowych roczników win czy sztabek złota. Obecnie freeporty prowadzą wyspecjalizowane podmioty, po uzyskaniu odpowiedniego pozwolenia, wydawanego przez Urzędy Celne danych państw.
Jakie przynoszą korzyści?
Poza zwolnieniem z podatku celnego, właściciele dóbr luksusowych zwolnieni są również z płacenia podatku VAT. Przywileje podatkowe co do zasady nie są ograniczone w czasie. Zwolnienia przysługują do czasu znajdowania się przedmiotów w magazynach. Nie ma w nich ustalonych limitów przechowywania dóbr. Freeporty znajdują się w nowoczesnych budynkach, które zajmują tysiące metrów kwadratowych powierzchni. Zapewniają bezpieczeństwo przechowywanych w nim ruchomości oraz anonimowość ich właścicieli. Poza prywatnymi właścicielami korzystają z nich światowe domy aukcyjne. Ponadto, w ramach freeportów można skorzystać z usług dodatkowych: konserwacji dzieł sztuki czy z usług doradczych.
Przykłady obecnie funkcjonujących freeportów
Freeporty funkcjonują na całym świecie, m.in. w:
- Singapurze (2010)
- Monako (2013)
- Beijing (2014)
- Luksemburgu (2015)
- Szanghaju (2017)
Skrajne emocje – zagrożenia jakie wiążą się z freeportami dzieł sztuki
W założeniu freeporty powstały jako miejsca, w których tymczasowo przechowuje się ruchomości. Brak jednoznacznych restrykcji w tym zakresie powoduje, że dzieła sztuki „są zakładnikami” freeportów. Powszechną praktyką stają się transakcje sprzedaży dzieł sztki w ramach freeportów, w ten sposób dzieła sztuki „przechodzą do rąk” innych właścicieli nie opuszczając freeportu. Kolejnym zagrożeniem jest nadużycie freeportów przez osoby dopuszczające się prania brudnych pieniędzy i finansujące terroryzm (o praniu brudnych pieniędzy w Chinach możecie obejrzeć i przeczytać tutaj: https://money.cnn.com/2014/02/20/news/economy/china-art-laundering/). Ostatecznie strefy bezcłowe mogą służyć nielegalnemu handlowi dziełami sztuki. W 2003 r. Urząd Celny w Genewie odkrył na terenie genewskiego freeportu 200 skradzionych antycznych, egipskich zabytków.
Jeżeli jesteście zainteresowani ramami prawnymi funkcjonowania freeportów odsyłam Was do raportu sporządzonego przez UNESCO: http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/CLT/pdf/Free_ports.pdf
